نشانه‏هاى ظاهرى حضرت مهدى عليه‏السلام

جواد خرّمى

امروزه بحثى مطرح است و آن اين است كه راز محبوب شدن فرد در يك جامعه چيست؟ ممكن است در اين باره نظريات گوناگونى مطرح شود كه برخى زيبايى و جمال را راز محبوبيت فرد بدانند، گروهى قدرت و توان جسمى را نشانه محبوبيت شخص در جامعه، همچون قهرمانان بدانند، دسته‏اى ديگر احسان و مهربانى و گذشت و عطوفت را ريشه محبوبيت فرد قلمداد نمايند و قومى نيز كمال علمى انسان را باعث جلب محبت ديگران به او بدانند؛ چنان كه نسبت به عالمان و نخبگان علمى اين گونه ابراز محبتها ديده مى‏شود. و يا قدرت ايمان و معنويت و وصل به معدن عظمت الهى را علت اصلى محبتها و محبوبيتها بشمارند كه البته در فرهنگ دين مخصوصا قرآن بر اين نظريه تأكيد شده است؛ اما ما شيعيان:

دلبرى داريم كه از صاحبدلان دل مى‏برد	غمزه‏اى مشكل‏گشا دارد كه مشكل مى‏برد
گر نقاب از چهره گيرد آن نگار نازنين	پرتو رخساره‏اش دلهاى مايل مى‏برد

و امامى داريم كه هم جمال دارد و هم كمال، هم صورت زيبا و نورانى دارد و هم سيرت پر بار و نورانى، هم دست خدمت و مهربانى بر خلق دارد و هم ايمان عميق و سرشار از معنويت به سر منشأ معدن عظمت، خداى جليل و جميل.

آنچه پيش رو داريد، نگاهى است به گوشه‏هايى از زيباييهاى ظاهرى حضرت مهدى عليه‏السلام .

در چمنِ جمعِ جمال و كمال

حضرت مهدى ندارد مثال

1. زيباروى نورانى

مهدى صاحب الزمان عليه‏السلام از معدود انسانهايى است كه از نهايت زيبايى صورت و اندام برخوردار است، تا آنجا كه پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در باره او فرمود: «اَلْمَهْدِيُّ طَاوُوسُ اَهْلِ الْجَنَّةِ عَلَيْهِ جَلَابِيبُ النُّورِ؛⁽¹⁾ مهدى طاووس اهل بهشت است كه جامه‏هايى از نور او را در بر گرفته است.»

اى به دلها درد عشقت، جاودانه، جاودانه	مى‏كشم بار غمت را عاشقانه، عاشقانه
اى كه طاووس بهشتى جلوه‏اى كن جلوه‏اى كن	تا به كى اى مرغ قدسى جاى تو در آشيانه

در باره چهره آن حضرت، پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «اَلْمَهْدِيُّ مِنْ وُلْدِي وَجْهُهُ كَالْقَمَرِ الدُّرِّيِّ اللَّوْنُ لَوْنٌ عَرَبِيٌّ؛⁽²⁾ مهدى از نسل من است. سيمايش چون ماه تابان و رنگش عربى (گندم‏گون) است.»

و اميرمؤمنان على عليه‏السلام فرمود: «حَسَنُ الْوَجْهِ حَسَنُ الشَّعْرِ يَسِيلُ شَعْرُهُ عَلَى مِنْكَبيْهِ وَ نُورُ وَجْهِهِ يَعْلُو سَوَادَ لِحْيَتِهِ؛⁽³⁾ زيبا چهره و زيبا موى است و موى او بر شانه‏هايش فرو ريخته و درخشندگى چهره‏اش بر سياهى محاسنش غلبه مى‏كند.»

2. خال زيباى صورت

پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «اَكْحَلُ الْعَيْنَيْنِ كَثُّ اللِّحْيَةِ عَلَى خَدِّهِ الْاَيْمَنِ خَالٌ؛⁽⁴⁾ ديدگان مباركش سرمه كشيده، محاسن مباركش پرمو و بر گونه راست او يك خال است.»

و على عليه‏السلام فرمود: «مهدى ديدگانى مشكى، موهايى پر پشت، چهره‏اى چون ماه تابان، پيشانى باز و درخشان، خالى [بر گونه راست] و نشانى [چون مهر نبوت در ميان دو كتف] دارد.»⁽⁵⁾

خال زيباى جمال دلربايت را بنازم	بوى عطر جانفزاى خاك پايت را بنازم
اى صفاى هر مصفا مهدى زيباى زهرا	از صفاى قلب مى‏گويم صفايت را بنازم
من گدايم من گدايم بر گدايان درِ تو	عزت و جاه و جلال هر گدايت را بنازم

3. قامت موزون

علامت ديگر براى زيبايى يك فرد، اندام موزون و قد و قامت متناسب اوست كه حضرت مهدى عليه‏السلام از اين نعمت نيز برخوردار است.

امام صادق عليه‏السلام در اين باره فرمود: «لَيْسَ بِالطَّوِيلِ الشَّامِخِ وَ لَا بِالْقَصِيرِ اللَّازِقِ بَلْ مَرْبُوعُ الْقَامَةِ مُدَوَّرُ الْهَامَةِ وَاسِعُ الصَّدْرِ صَلْتُ الْجَبِينِ مَقْرُونُ الْحَاجِبَينِ عَلَى خَدِّهِ الْاَيْمَنِ خَالٌ كَاَنَّهُ فُتَاتُ الْمِسْكِ عَلَى رَضْراضَةِ الْعَنْبَرِ؛⁽⁶⁾ دراز قامت متكبر و كوتاه قامت چسبيده [به زمين كوتوله[ نيست، بلكه ميان قامت است، سيمايى گرد، سينه‏اى فراخ، پيشانى‏اى باز و ابروانى به هم رسيده دارد و خالى بر گونه راست اوست چون دانه مشك كه بر قطعه عنبر ساييده شده است.»

4. چهره جوان و تغيير ناپذير

از نشانه‏هاى ديگرى كه باعث زيبايى چهره آن حضرت شده است، اين است كه بعد از قرنها به سر بردن در غيبت كبرى، هنگامى كه ظهور مى‏كند، به صورت جوانى است كه سيماى جوانى از آن نمايان است و گذشت زمان آن اندام زيبا را پير و فرسوده نكرده است.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: «اِنَّهُ مِنْ اَعْظَمِ الْبَلِيَّةِ اَنْ يَخْرُجَ اِلَيْهِمْ صَاحِبُهُمْ شَاباًّ وَ هُمْ يَحْسَبُونَهُ شَيْخا كَبِيرا؛⁽⁷⁾ از امتحانات بزرگ [خداوندى] است كه صاحبشان به صورت جوانى ظاهر مى‏شود، در حالى كه آنها او را پيرى كهنسال تصور مى‏كنند.» و در حديث ديگر فرمود: «در صاحب الزمان نشانى از حضرت يونس هست و آن اينكه بعد از غيبتش، به صورت جوانى ظاهر مى‏شود.»⁽⁸⁾

يوسف كنعان عشق بنده رخسار اوست	خضر بيابان عشق تشنه گفتار اوست
موسى عمران عشق طالب ديدار اوست	كيست سليمان عشق بر در او يك فقير(9)

و امام هشتم عليه‏السلام فرمود: «عَلَامَتُهُ اَنْ يَكُونَ شَيْخَ السِنِّ شَابَّ الْمَنْظَرِ حَتَّى اِنَّ النَّاظِرَ اِلَيْهِ لَيَحْسَبُهُ ابْنَ اَرْبَعِينَ سَنَةً اَوْ دُونَهَا وَ اِنَّ مِنْ عَلَامَتِهِ اَنْ لَا يَهْرَمَ بِمُرُورِ الْاَيَّامِ وَ اللَّيَالِى عَلَيْهِ حَتّى يَأْتِىَ اَجَلُهُ؛⁽¹⁰⁾ از نشانه‏هاى او سيماى جوانى او در سن كهولت است كه هر كس او را ببيند، او را چهل ساله يا كمتر تصور مى‏كند و از نشانه‏هاى او اين است كه با گذشت روزها و شبها پير نشود تا اجلش فرا رسد.»

5. قدرت بدنى وصف ناپذير

يك رهبر جهانى علاوه بر اندام متناسب و زيبا بايد كه از قدرت بدنى متناسب نيز برخوردار باشد. حضرت مهدى عليه‏السلام را هم وراثت يارى مى‏كند كه داراى بدن و قدرت حيدرگونه مى‏باشد و هم دست قدرت و عنايت الهى پشت سر او است و به او توان تصرف تكوينى در موجودات را داده است. در اين باره امام صادق عليه‏السلام فرمود:

«اِنَّ الْقَائِمَ اِذَا خَرَجَ كَانَ فِى سِنِّ الشُّيُوخِ وَ مَنْظَرِ الشَّبَابِ قَوِياًّ فِى بَدَنِهِ لَوْ مَدَّ يَدَهُ اِلَى اَعْظَمِ شَجَرَةٍ عَلَى وَجْهِ الْاَرْضِ لَقَلَعَهَا وَلَوْ صَاحَ بِالْجِبَالِ تَدَكْدَكَتْ صُخُورُهَا لَا يَضَعُ يَدَهُ عَلَى عَبْدٍ اِلَّا صَارَ قَلْبُهُ كَزُبُرِ الْحَدِيدِ؛⁽¹¹⁾ قائم عليه‏السلام هنگامى كه ظهور مى‏كند، در سن كهولت خواهد بود، ولى با سيماى جوانى و نيروى بدنى قوى كه اگر دستش را به سوى قوى‏ترين درخت روى زمين بكشد، از ريشه بر مى‏كند و اگر بر كوهها بانگ بزند، سنگهايش فرو ريزد. دستش را بر هيچ بنده‏اى نمى‏گذارد، جز آنكه قلبش چون قطعه آهن محكم و استوار مى‏گردد.»

از اين روايت، ولايت تكوينى حضرت بر جهان هستى به خوبى نمودار مى‏شود. در روايت ديگرى علاوه بر قدرت تكوينىِ دست آن حضرت، به قدرت تكوينى نگاه و چشمانش نيز اشاره شده است. امير مؤمنان عليه‏السلام در اين باره مى‏فرمايد: «يُؤْمِى لِلطَّيْرِ فَيَسْقُطُ عَلَى يَدِهِ وَ يَغْرِسُ قَضِيبا فِى الْاَرْضِ فَيَخْضَرُّ وَ يُورِقُ؛⁽¹²⁾ به مرغ نگاه [يا اشاره] مى‏كند، به دست مباركش مى‏افتد. چوبى را در زمين مى‏كارد، سبز مى‏شود و برگ مى‏آورد.»

6. دو علامت ديگر

على عليه‏السلام فرمود: «بِظَهْرِهِ شَامَتَانِ شَامَةٌ عَلَى لَوْنِ جِلْدِهِ و شَامَةٌ عَلَى شِبْهِ شَامَةِ النَّبِيِّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ؛⁽¹³⁾ در پشت او دو خال [و دو علامت] است كه يكى به رنگ پوستش و ديگرى شبيه خال [و مهر[ پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است.»

و امام باقر عليه‏السلام فرمود: «بِالْقَائِمِ عَلَامَاتٌ ... شَامَةٌ تَحْتَ كِتْفِهِ الْاَيْسَرِ، تَحْتَ كِتْفَيْهِ وَرَقَةٌ مِثْلُ الاْآسِ؛⁽¹⁴⁾ در وجود قائم علامتهايى هست ... خالى [شبيه مهر نبوت] زير شانه چپش مى‏باشد و زير هر دو شانه‏اش برگى مثل برگ آس است.»

7. بوى خوش

از نشانه‏هاى ديگر آن حضرت، بوى عطر جانفزايى است كه از آن وجود نازنين به مشام مى‏رسد؛ همان گونه كه از رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله استشمام مى‏شد و در حديث معروف، نقل شده: وقتى امام حسن و امام حسين و امير مؤمنان عليهم‏السلام به ترتيب وارد شدند، بوى پيغمبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله را متوجه شدند. مهدى عليه‏السلام نيز وارث چنين كسى است.

امام رضا عليه‏السلام فرمود: «وَ تَكُونُ رايِحَتُهُ اَطْيَبَ مِنْ رَايِحَةِ الْمِسْكِ؛⁽¹⁵⁾ بوى خوش او از بوى خوش مشك معطرتر است.»

گر رخ گشايد رونق افزايد چمن را	ارزان كند اِسْپر و هم مُشكِ ختن را
گل برگ رنگش ارغوان را سُخره دارد	پيچيده مويش نسترين و نسترن را

ابى نعيم محمد بن احمد انصارى از كامل بن ابراهيم كه از گروه مفوّضه بود، نقل مى‏كند كه مى‏گويد: نزد امام حسن عسكرى عليه‏السلام رفتم و با خود گفتم: وارد بهشت نمى‏شود، مگر كسى كه عقيده من را داشته و سخن من را بگويد. بعد از سلام و برخى مسائل نزد دَرِى نشستم كه پرده بر آن آويخته بود، «فَجَاءَتِ الرِّيحُ فَكَشَفَتْ طَرَفَهُ فَاِذَا اَنَا بِفَتىً كَاَنَّهُ فِلْقَةُ قَمَرٍ مِنْ اَبْنَاءِ اَرْبَعَ سِنِينَ اَوْ مِثْلِهَا ...؛⁽¹⁶⁾ پس باد آمد و پرده را كنار زد، ناگهان كودكى چهارساله يا شبه آن همچون پاره ماه ديدم.» سپس ادامه مى‏دهد:

او گفت: اى كامل بن ابراهيم! از اين سخن او تنم لرزيد و به من الهام شد كه بگويم: «لبيك يا سيدى؛ بلى اى آقاى من!» پس فرمود: آمده‏اى نزد حجت خدا كه از او بپرسى: آيا جز كسى كه هم مسلك توست، بهشت مى‏رود؟ عرض كردم: بلى قسم به خدا! پس فرمود: در اين صورت بهشتيان خيلى اندك خواهند بود. قسم به خدا! حقّى‏ها داخل بهشت نمى‏شوند. عرض كردم: اى آقاى من! حقّى‏ها كيستند؟ فرمود: گروهى كه [خيال مى‏كنند] على را دوست مى‏دارند و به حق او قسم ياد مى‏كنند، در حالى كه حق و فضل و برترى او را نمى‏دانند... . سپس پرده دوباره به حال خود برگشت؛ به گونه‏اى كه من قدرت كنار زدن آن را نداشتم.

امام حسن عسكرى عليه‏السلام نگاهى متبسّمانه به من كرد، آن گاه فرمود: «چرا نشسته‏اى در حالى كه حجت خدا از حاجت قلبى و درونى‏ات خبر داد و فهماند كه حجت بعد از من كيست!» پس من بيرون آمدم و از آن روز به بعد او (حضرت مهدى عليه‏السلام ) را نديدم.»⁽¹⁷⁾

1. روزگار رهايى، كامل سليمان، ترجمه على اكبر مهدى‏پور، نشر آفاق، چاپ سوم، 1376، ج 1، ص 122؛ منتخب الاثر، صافى گلپايگانى، ص 147؛ ينابيع المودة، ج 3، ص 164؛ ر. ك: مكيال المكارم، محمد تقى موسوى اصفهانى، مؤسسة الامام المهدى، 1404 ق، ج 1، ص 67.

2. روزگار رهايى، ج 1، ص 121؛ منتخب الاثر، ص 185؛ كشف الغمة، ج 3، ص 259؛ مكيال المكارم، ص 67.

3. بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، دار احياء التراث، ج 51، ص 36؛ روزگار رهايى، ج 1، ص123.

4. روزگار رهايى، ج1، ص 122؛ منتخب الاثر، ص 166.

5. روزگار رهايى، ج 1، ص 122؛ بحارالانوار، ج 52، ص 51؛ منتخب الاثر، ص 186.

6. بحارالانوار، ج 51، ص 3 و 19، روزگار رهايى، ج 1، ص 128.

7. روزگار رهايى، ج 1، ص 126؛ منتخب الاثر، ص 258.

8. بحارالانوار، ج 52، ص 287؛ روزگار رهايى، ج 1، ص 126؛ منتخب الاثر، ص 285.

9. محقق اصفهانى (كمپانى).

10. بحارالانوار، ج 52، ص 285 و 322؛ روزگار رهايى، ج 1، ص 129.

11. روزگار رهايى، ج 1، ص 127؛ بحارالانوار، ج 52، ص 322؛ منتخب الاثر، ص 221.

12. روزگار رهايى، ج 1، ص 123.

13. همان، ص 124؛ بحارالانوار، ج 51، ص 35؛ مكيال المكارم، ص 67.

14. بحارالانوار، ج 51، ص 41؛ روزگار رهايى، ج 1، ص 126.

15. بحارالانوار، ج 25، ص 116.

16. همان، ص 336.

17. مكيال المكارم، ج 1، ص 68.

تاریخ بروز رسانی 86/2/19